Jantje werd op 11.2.1876 te Vlagtwedde geboren als oudste kind van Fokke Remmers en Geppien Moorlag.
Zij werd genoemd naar haar moeders moeder Jantje Everts Staats. Van haar vroege jeugd is niets overgeleverd. Vermoedelijk had het jonge gezin het niet breed en heeft zij heel bewust de moeilijkste periode meegemaakt.
Haar hele leven is ze zeer zuinig geweest en heeft ze heel hard gespaard.
Klik op de afbeelding voor een vergroting
Copie van geboortebewijs
GM met haar oudste 3 kinderen Jantje, Betsie en Hero.
Geheel rechts op de foto Jantje bij een optocht ter gelegenheid waarvan? Wilhelmina huwde op 7.2.1901 Deze foto is in de zomer genomen. Was de optocht wegens de verloving van Wilhelmina?
Zij heeft de openbare lagere school in Vlagtwedde doorlopen en kwam daarna thuis helpen.
1.1. Toen ze 24 jaar oud was mocht ze naar Rotterdam om voor verloskundige te gaan studeren aan de vroedvrouwenschool aan de Henegouwenlaan aldaar.
Het was een beloning voor het harde werken, o.a. land ontginnen, voor haar ouders. De plaatselijke huisarts zou gezegd hebben dat het zonde was om Jantje bij haar ouders thuis te laten en dat zij intelligent genoeg was om een echt vak te leren.
Hij raadde het vak van vroedvrouw aan omdat er een gebrek aan vroedvrouwen in Westerwolde was. De dorpsonderwijzer bereidde haar voor.
Haar anmeldingsbrief voor de opleiding tot vroedvrouw is bewaard gebleven. Zie PDF.
Het verblijf in Rotterdam was hét avontuur van haar leven.Ze sprak er over. Toch weten we niets meer over deze periode.
9. Ze was in Rotterdam in de kost en kwam nog maar 1 of 2 x per jaar thuis. Het was een moeilijke en kostbare reis in die tijd.
10.1. Haar jongste zusje Eppie kende haar dan niet meer en vroeg aan haar moeder wie die juffrouw was.
1.1. Haar vader FR had haar naar het station in Winschoten gebracht, lopend naast een zelfgebouwde fiets met op de bagagedrager een zelfgetimmerde kist (nu in bezit van 1.1)
1.1. Tijdens de eerste bevalling, die ze moest meemaken, dreigde ze flauw te vallen en ze rende naar buiten en smakte daar voorover in het grind. Haar neus brak en die stond de rest van haar leven enigszins scheef.
Na voltooiing van haar studie vestigde zij zich als verloskundige in Ter Apel. De 2 zusters Mine en Leentje vestigden zich als naaisters aan de overkant van de straat thv mv Jacobs.
Na enige tijd liet de commies Bernardus van Wijk uit Ter Apelkanaal een welwillend oog op haar vallen. Hij schreef de volgende brief in zijn mooiste, krullige, handschrift:
"Ter Apelkanaal 3 Aug, 1903De ondergeteekende B. van Wijk kommies bij Rijksbelastingen neemt de vrijheid 't onderstaande aan uw adres af te zenden
Vreemd zal 't U zeker voorkomen van mij, die U misschien geheel en al onbekend is, dergelijk schrijven te ontvangen.
Allang was bij mij soortgelijk plan opgekomen, zoodat ik het eindelijk waag hieraan gevolg te geven.
Reeds eenige keeren heb ik U ontmoet, doch was het mij niet mogelijk U mijn voornemen mondeling mede te deelen.
Langs schriftelijke weg vraag ik U vriendelijk of ge genegen zijt met mij nadere kennismaking aan te knoopen.
Wil mij s.v.p. hierover nader schrijven. Vriéndelijk verzoek ik U dit schrijven stipt geheim te houden.
Mocht u soms niiet gunstig op mijn verzoek adviseeren wil mij dan dit schrijven terug zenden.
Inlichtingen omtrent mijn persoon kunt ge desvorlangd inwinnen, Zoo o.a. bij uw buurvrouw Mej. de Wed. w Jakobs.
Hiermede besluit ik in de hoop, dat u aan mijn verlangen kunt voldoen,
heb ik de eer te zijn Je vriend
B.v.Wijk
P.S Nogmaals verzoek ik u, wanneer ge niet aan dit verzoek kunt voldoen dit schrijven geheim te houden.
v.W"
Jantje antwoordde snel in recht toe recht aan handschrift. Bernardus schreef weer wat minder krullig schrift.
"Ofschoon ik ééns uw naam heb hooren noemen, is toch Uw persocn mij geheel en al onbekend; doch niettegenstaand dit, acht ik informaties daaromtrent onnodig,
dch denkdaaromtrent volkomen op U te kunnen vertrouwen.
En bovendien, al zou ik zulks nodig vinden, dan ging ik dit toch niet doen bij de door U aangegeven persoon, wijl het dan waarschijnlijk een publiek geheimwerd. |
Geloof dit van mij, die U toch tot nog toe onbekend is.
Op nadere kennismaking heb ik evenwel niets tegen.
Hoogachtend heb ik de eer te zijn
Ter Apel 6 Aug.'03. J. Remmers Verloskundige"
"Ter Apelkanaal 6 Aug. 1903Mejufvrouw!
Uw zeer gewaardeerd schrijven van heden is mij geworden.
Aangenaam was het mij, dat Ge op mijn verzoek gunstighadt beslist.Mijn plan is nu verder om U zondag a.s. 9 Augustus te komen bezoeken.
Ongeveer acht uur des namiddags waag ik het om bij U thuis te komen. Wegens dienstaangelegenheden zou het uiterlijk half negen kunnen worden.
Mocht U echter hieromtrent bezwaren hebben, wil mij dat s.v.p. voor dien tijd laten weten.
Krijg ik evenwel geen bericht, dan ben ik overtuigd, dat Ge hiermede genoegen neemt.
Ge bo natuurlijk mijn schrijven niet retourneren. Ge kunt ze zo deponeeren naast uw andere stukken van waarde. Vertrouwende, dat onze kennismaking tot goede resultaten mag leiden.
Heb ik de eer te zijn Je vriend
B.v. Wijk
in de kantlijn nog: Morgen, Vrijdag ongeveer 5 uur des n/m kom ik misschien voorbij uwe wooning".
De zaak werd kennelijk snel beklonken. Jantje, achter in de 20, had er waarachtig wel de leeftijd voor.
Bernardus moest nu als eerste a.s.schoonzoon de spits afbijten.
4.1.: Om de hand van tante Jantje:
Het was bedrijvig ten huize van FR. Alles zag er proper uit en de vrouwelijke helft in huis was erg nieuwsgierig op de komende dingen.
De vrijer van "ons Jantje" zou komen om de hand te vragen van zijn geliefde.
Ook ging het ons Derk niet mis, want Pape, zo de oude werd genoemd door de kinderen, vroeg aan Derk: "Zeg Derk, zoek jij mij een heel oude smerige broek op en ook een oude kiel.
Dat was koren op de molen van ons Derk. Hij deed goed zijn best als nooit tevoren. Hij had de zaak door.
Tegen de tijd dat de vrijer Bernardus zou komen zat ons Pape mooi uitgedost in de kamer achter een krant, die hij altijd getrouw in die hoek daar las.
Te vies en smerig om met een tang aan te pakken, zo men wel eens zegt. Tot grote ergernis van moeder en dochter, die zich ellendig schaamden.
Derk had zijn grootste schik. De vrijer kwam. Bernardus bleef. Hij liet zich niet afschrikken door die oude, die daar in vol ornaat zat.
Misschien vroeg hij zich af waar hij terecht gekomen was, maar hij is wel met zijn Jantje getróuwd.
En FR was er zeker van dat Bernardus het eerlijk met zijn dochter meende.
1.1.Toen en later ook niet trok BvW zich iets aan van de streken en zure opmerkingen van zijn schoonvader.
Hij was een (gehate) ambtenaar en dat liet FR zijn schoonzoon wel weten. Met zijn schoonmoeder had BvW een goede relatie.
Kennelijk was de grote hartstocht van allebei, tuinieren, een raakpunt.
Jantje en Bernardus trouwden op 3.6.1905 in Ter Apel.
Klik op de trouwakte voor een vergroting
1.1. Jantje hield haar praktijk aan. Door haar werk kreeg zij te maken met ontstellende armoede, vooral in het veen.
Ze hielp kinderen op de wereld brengen, voor wie letterlijk niets was voorbereid. Voortdurend bedelde zij om babykleertjes om te kunnen helpen.
10.1.Het gebeurde wel dat zij spontaan haar onderrok uittrok, als ze bemerkte dat de nieuwgeborene niets had om aan te trekken.
1.1. Ze kreeg van de gemeente of provincie een klein jaargeld, omdat veel mensen de vroedvrouw niet konden betalen. Ook moest daarvoor de plaatselijke prostituée's controleren.
In Ter Apel, in een huis, dat er volgens 9 steeds staat, in de bedstee, werd haar enige kind, Wilhelmina Carolina Eppiena van Wijk (roepnaam Mientje), geboren, op 25.2.1906
Klik op de afbeelding voor een vergroting
1.1 Zelf bevallen beviel niet. Ze gilde het hele huis bij elkaar. Mine en Leentje hielpen bij de opvoeding van het kind. Eens wilde tante Mine Mientje wassen.
Het kleine meisje voelde daar niets voor en rende weg. Ze gleed uit en brak haar been. Ook kreeg Mientje in Ter Apel longontsteking. Ze was levensgevaarlijk ziek.
Voor het huis op straat werd toen stro gestrooid om het geluid te dempen.
1906 Klik op de afbeelding voor een vergroting
Al jong ging Mientje bij Grootmoe in Vlagtwedde logeren.
Eén keer was dat tgv de jaarmarkt die een week na Pasen in Vlagtwedde gehouden werd.
BvW, Mientje en Grootmoe doen er in onderstaande brief verslag van. BvW noemt zijn geliefde Jantje inmiddels "Beste Moe".
"Vlachtwedde 17 Juni 09
Beste Moe!
Uw brief ontvangenen naar aanleiding daarvan zal ik U 't een en ander omtrent ons verblijf hier mede deelen.
Met klein Mientje gaat het goed; zij verveelt zich hier niets.
Den geheelen dag is zij in de weer. Vooral als Eppie uit school is heeft zijn veel plezier. Ze kunnen het heel best met elkaar vinden.
Gedurende de rest ging het ook goed. Niet zoals ge voorspelde dat ze gauw in slaap zou vallen; integendeel was ze den geheelen weg wakker en vol belangstelling.
Om goed zeven uur waren we er al. Ze slaapt 's nachts bij mij, ofschoon ze eerst bij Wubke wou slapen, gaf ze toch later de voorkeur aan papa.
Morgen is het hier feest. Een aantal tenten en kramen zijn al gearriveerd. Een ook een draaimolen van Otto Klink.
We zullenhet dan nog 's ferm doorzetten. Zoo als ge schrijft zult ge wel niet komen. Nu de tijd schiet al op, we komen al gauw weer. Maandag is het plan.
De complimenten an de vrouw Leur (vrouw Hauwen).
Nu schei ik uit, want ik weet werkelijk niet meer.
Bernardus"
Mientjes brief moet, gezien haar leeftijd, door of met iemands anders hand geholpen, geschreven zijn:
"leive Moeke
ik kom maandag weer; ik gait mörgen naor 't feest;
pappün mag ok mit: Eppien komt mi.
Nou dar nog een beetje. Zij hebben ok doeffies ik mout de doeffies eten geven.
most ok is 'n keer komen in Vlagtwedde as ie 't sagten kennen as ie 't neit wagten kennen is ý ok goud.
dag moeke
Mientje"
BvW werd in 1915 overgeplaatst naar Assen. Het gezin ging er wonen in de Molenstraat nr. 25
Gezinskaart Assen. Klik op de afbeelding voor een vergroting
9. Jantje had hier geen praktijk als verloskundige meer.
Mientje ging er op de lagere school en op de mulo.
Toen verhuisde het gezin in 1919 vanwege betere scholingsmogelijkheden en een hoger pensioen naar Amsterdam. Er werd een etage in de 2e Atjehstr. nr 62 II betrokken.
BvW werkte ook hier als belastingambtenaar.
5.2.Hij zag eruit als een echte heer als hij naar zijn werk ging, dat o.m. bestond uit het bezoeken van schepen. Hij had een keurig pak aan, een hoed op en droeg een wandelstok. Zeer indrukwekkend.
Jantje zette haar huisvrouwenleven zoveel mogelijk volgens haar gewoonte voort. Volgens haar brieven hield ze zonder hulp haar huis schoon, naaide, verstelde, droogde de boontjes bij het open raam.
En ze spaarde hard voor de oude dag. Mientje ging naar de 3e 5-j.HBS en kreeg daar een voortreffelijke opvoeding.
Het hele gezin miste de eigen omgeving verschrikkelijk.
Wel kwamen er dikwijls familieleden logeren, die kennis maakten met de geneugten van de grote stad. Ook bracht het gezin de zomervakantie in het Noorden door. Het logeerde dikwijls bij Mine en Gradus.
Mientje en Fokko fietsten dan naar de grootouders in Vlagtwedde. Ze kregen een paar centen mee om onderweg pinda's te kopen.
1.1.Jantje heeft de periode in Amsterdam gehaat van 't begin tot het eind. Ze werd uit haar eigen vertrouwde omgeving gerukt en kon nooit in Amsterdam wennen.
Strikt genomen was 't niet nodig geweest om naar Amsterdam te komen. In Assen was ook een HBS en in Groningen een universiteit.
Later verhuisde het gezin naar een benedenhuis in de Copernicusstraat.Wel een verbetering maar het bleef Amsterdam.
1.1. Mien werd streng opgevoed. Er werd van haar geëist dat ze zeer hard zou werken. Kinderen moeten meer worden dan hun ouders.
Haar vader vond dat je kinderen onder de duim moest houden en daarom mocht ze ook niet aan alle pretjes meedoen. Zo mocht ze tot haar grote spijt eens niet mee op een eendaagse schoolreis.
In 1924 deed Mien eindexamen. Ze had een mooie cijferlijst. Ze moest dus doorleren. Daarvoor waren haar ouders tenslotte naar Amsterdam gekomen.
BvW bezocht de direkteur van de school om advies te vragen. De 2 mannen bespraken de zaak. BvW wilde dat zijn dochter naar de universiteit zou gaan, maar 't mocht niet een te lange studie worden ivm de kosten.
Samen zochten ze sociale geografie uit. Mien heeft daar geen enkele inspraak bij gehad.
Er werd een studiebeurs aangevraagd en verkregen. Mien begon braaf verder te studeren. Ze heeft die studie in korte tijd en met veel plezier volbracht en er ook zeer hard voor gewerkt.
Weliswaar mocht ze, vanwege de kosten, niet lid worden van een gezelligheidsvereniging, toch sloot ze met heel wat studenten vriendschap.
Zo had ze veel Indonesische vrienden (die ook in A'd studeerden), o.m. Sjahrir. Met Ss zuster mv. Djoehana is een levenslange vriendschap blijven bestaan (1.1.1. en Hedda Dj. zijn nog bevriend).
Onder haar vele Joodse vrienden was Jetta Konijn, die met een zekere meneer Veth verloofd raakte. Jetta wilde toen dat Veth zijn naam veranderde ivm de vreemde combinatie.
Veth weigerde terecht en de verloving raakte uit. Een futiele kwestie: beiden werden in de oorlog vermoord. Jantje deed haar best om haar dochter goed voor de dag te laten komen. Ze naaide en vernaaide eindeloos kleren.
Toen Mien afgestudeerd was en doctoranda in de sociale aardrijkskunde was geworden was het crisistijd. Er was een overschot aan leraren, er werd alom bezuinigd.
De kans om een betrekking als leraar te vinden was heel klein. Dit was een zeer grote teleurstelling voor het gezin. Men heeft 2 x een tijdelijke baan in Amsterdam gehad, ze viel in voor leraren.
Verder trachtte ze door bijles geven aan de kost te komen. Ze ging op kamers wonen. Ze raakte verloofd, maar de verloving raakte uit. Jantje bemoeide zich nog zoveel mogelijk met haar dochter, deed de was en verstelde de kleren.
BvW werd gepensioneerd en Jantje en Bernardus konden eindelijk terugkeren naar hun eigen geliefde omgeving.
Emmen in Drente werd uitgezocht als plaats van vestiging. BvW was er in de buurt geboren en had er nog veel familie.
Eerst werd een huis gehuurd aan de Boschlaan. Vandaar uit kon de bouw van het nieuwe huis aan de Dennenlaan geregeld worden.
Jantje schreef geregeld lange brieven aan haar dochter in Amsterdam, waarin ze haar voortdurend in alles raad gaf. De was werd opgestuurd van Amsterdam naar Emmen en werd schoon en versteld teruggestuurd.
Jantje schreef uitgebreid over huis, tuin, de bouw van het nieuwe huis, familie, kennissen en gebeurtenissen in Emmen.
Ze voelde zich toen al niet meer goed en klaagde dat ze niet sterk was. Wel genoten ze erg van de mooie omgeving en wandelden elke dag in de Emmer Dennen.
Ondertussen was Mien verloofd geraakt met Jan van der Hoeven. Het was vanaf het begin een moeizame relatie. Het verschil in karakter en milieu was te groot.
Het huis Dennenlaan 9 werd opgeleverd en betrokken. Bernardus en Jantje verhuisden. Het kostte Jantje veel moeite. Mien weigerde te komen helpen, vol als ze was van haar aanstaande.
